Yapay Zeka Nedir?
Kısaca, bilgisayarların akıllıca davranabilme yöntemlerinin incelenmesidir. Genel olarak bakıldığında, bir bilgisayar yanlış olan şeyden ziyade doğru olanı yaptığı ölçüde akıllıdır. Doğru olan şey, herhangi bir işlemin sonucunda ulaşılmak istenen hedef veya amaçtır, teknik olarak söylemek gerekirse, beklenen faydayı en üst seviyeye çıkaran eylemdir. Yani kısaca Yapay Zeka, öğrenme, muhakeme, planlama, algı, dil anlama ve robotik gibi görevleri içeren bir sistemdir.
Yapay zekâ, bir bilgisayarın veya bilgisayar kontrolündeki bir robotun çeşitli faaliyetleri zeki canlılara benzer şekilde yerine getirme kabiliyeti. İngilizce artificial intelligence kavramının akronimi olan AI sözcüğü de bilişimde sıklıkla kullanılır. Vikipedi
Yapay Zeka Nedir?
İngilizce “artificial intelligence” tanımlamasının dilimizdeki tercümesi olarak kullanılan yapay zeka terimi, teknoloji dünyasında ise “AI” şeklindeki bir kısaltma ile tabir edilir.
Yapay zekâ denildiği zaman akla daha çok robotlar ve bilgisayarlar gelir. Ancak yapay zekâ sadece bunlarla sınırlandırılmamalıdır. Matematik, fizik, biyoloji gibi tüm bilim dalları yapay zekâ ile yakından ilgilenmekte ve hareket etmektedir. Tüm bu bilim dallarının beraber hareketi de yapay zekânın daha hızlı gelişim göstermesini sağlamaktadır.
Gelişen teknoloji sayesinde yapay zekânın kullanım alanları da genişlemiş olsa da sürekli olarak yeni kullanım alanlarının ortaya çıkması hangi alanda daha kullanışlı olduğunu gösteremiyor. Son 50 yıla bakıldığında genel olarak bazı özel problemlerin çözümünde yapay zekânın kullanıldığını görebilirsiniz.
Yapay zeka kullanımı gün geçtikçe ihtiyaç duyulan yeni alanlarda kendini göstermeye devam ederken, kullanımı aktifleşmiş alanlarda yeni yasaları da beraberinde getiriyor. Örneğin; geçtiğimiz günlerde California’da otonom araçlar için çıkarılan yasa, yapay zeka uygulamalarının artık hayatımızın bir parçası olduğunu oldukça iyi kanıtlar durumda. Yapay zeka hayatımızın parçalarını oluşturdukça, sırada hangi uygulama var diyerek geleceği merak etmemek elde değil. Sizce de öyle değil mi?
Yapay Zeka Tarihçesi?
Yapay zeka terimi, ilk kez 1956 yılında Dartmouth Konferansı’nda Prof. John McCarthy tarafından kullanıldı. Daha sonra pek çok konuda yapay zeka geliştirilmesi için muhtelif çalışmalar yapıldı.
1950’lerde ilk yapay zeka araştırmaları, problem çözme ve sembolik yöntemler gibi konuları araştırdı. 1960’larda ABD Savunma Bakanlığı bu tür çalışmalara ilgi gösterdi ve temel insan mantığını taklit etmek için bilgisayarları eğitmeye başladı. Örneğin, İleri Savunma Araştırma Projeleri Ajansı (DARPA), 1970’lerde sokak haritalama projelerini tamamladı. Ve DARPA, 2003 yılında, Siri, Alexa veya Cortana’nın ev isimlerinden çok önce akıllı kişisel asistanlar üretti.
Bu erken çalışma, insan yeteneklerini tamamlamak ve geliştirmek için tasarlanabilen karar destek sistemleri ve akıllı arama sistemleri dahil olmak üzere, bugün bilgisayarlarda gördüğümüz otomasyon ve biçimsel muhakemenin yolunu açtı.
Hollywood filmleri ve bilim kurgu romanları, yapay zekayı dünyayı ele geçiren insan benzeri robotlar olarak tasvir ederken, yapay zeka teknolojilerinin mevcut evrimi o kadar korkutucu ya da o kadar akıllı değil. Bunun yerine, AI her sektörde birçok özel fayda sağlayacak şekilde gelişti.
Yapay Zeka’nın Uygulama Alanları Nelerdir?
Ses tanıma:
Bilgisayarların sesleri tanıyabilmesi için mikrofon ve ses dijital hale getirilerek frekanslar oluşturulur. Söz konusu frekanslardan harfler ya da kelimeler kavranmaya çalışılarak sayılara dönüştürülür. Böylelikle yapay zeka, sesi tanır, anlar ve cevap verir. Yapay zeka ses tanıma özelliğini en iyi Siri, Now, Echo, Cortana kullanmaktadır.
Görüntü işleme:
Kamera ile çekilen görüntüler dijital hale getirilerek piksellere, piksellerde koda dönüştürülür. Bu kodları yapay zeka algoritmaları yorumlar. Görüntü işlemeye en güzel örnek sürücüsüz (otonom) araçlardır.
Doğal dil (lisan) işleme:
Yapay zekanın en zorlu alanlarından biridir. İnsan ve bilgisayar etkileşimini maksimum seviyeye çıkarmak ya da farklı dilde konuşan kişiler arasındaki iletişimi güçlendirmek için çözümler üretir. Doğal dil işlemede; derin öğrenme, makine öğrenmesi (machine learning), istatiksel analiz ve kural tabanlı yaklaşımlar kullanılır.
Yazım hatalarının düzeltilmesinden, otomatik çeviri sistemlerine, dil öğrenimi uygulamalarından kişisel asistan uygulamalarına kadar doğal dil işleme kullanılmaktadır. Doğal dil işlemeye örnek olarak Google, Yandex, Siri, Google Asistan verilebilir.
Muhakeme:
Muhakeme, birbirine karşı savları olan iki tarafı dinleyerek bir yargıya varmaktır. Yapay zeka, muhakeme özelliği sayesinde mevcut verileri kullanarak çeşitli algoritmalar oluşturur ve en rasyonel kararı verebilir. Örneğin; Bir mahkeme hakiminin delilleri inceledikten ve tarafları dinledikten sonra suçlu ve suçsuzu ayırt etmesi gibi yapay zeka da muhakeme özelliği sayesinde suçluyu ve suçsuzu ayırt edilebilmektedir.
Yapay zekanın günlük hayatımızda kullanım alanları nelerdir?
- Sesli asistanlar
- Dil çevirileri
- Öneri sistemleri
- Navigasyon
- Sosyal güvenlik
- Sağlık hizmetleri
- e-Ticaret
- Yardımcı robot uygulamaları
- Siber güvenlik ve savunma sanayi
Yapay Zeka’nın Geleceği?
Yukarıda bahsettiğimiz kullanımlar şu an için erişimimiz dahilinde. Ama birçok araştırmacı ve teknoloji endüstrisinde sözü geçen insanın, AI teknolojisinin varabileceği yerler hakkında çok daha tutkulu öngörüleri var.
Oxford Üniversitesi’nde bilgisayar bilimleri profesörü olan Shimon Whiteson, uzak bir gelecekte insan ve makine evlilikleri sonucunda hepimizin eninde sonunda yarı insan yarı makine canlılara dönüşeceğimizi düşünüyor.
Oregon Eyalet Üniversitesi’nde araştırma yöneticisi olan Thomas Dietterich ise yapay zekânın, örnek olarak yaşlı ve engelli insanların yürüyebilmesini sağlayacak sistemler vasıtasıyla bizleri süper insanlara dönüştürebileceğini ifade ediyor.
Diğer yandan California Berkeley Üniversitesi’nden bilgisayar bilimci Stuart Russel, dünyanın en büyük problemi olan iklim değişikliği sorununu çözmede yapay zekânın büyük rol oynayacağını düşünüyor.
Elbette ki bunlar henüz tahmin ve öngörülerden ibaret. Gelecekte AI teknolojisi hayatımızın işleyişini tamamıyla değiştirecek mi yoksa şu an kullandığımız alanlarla mı sınırlı kalacak sorusu hâlâ bir soru işareti. Ama bugün kullandığımız birçok teknolojinin de geçmişte birer hayal ürünü olduğunu unutmamak, ufkumuzu geniş tutabilmek açısından önemli.
