Mobbing Nedir? Mobbing, kişi ya da grupların bireyi hedef alarak ona yönelik uyguladığı psikolojik şiddettir. Mobbing kelimesinin kökeni Latinceye dayalı olmakla beraber, mobbing kişiye uygulanan baskı, olarak tabir edilebilir.
Genellikle rekabete dayalı ortamlarda iş yerlerinde görülen mobbingin amacı bireyi kendine işine yenik düşürerek yıldırmaktır. Aslında mobbingi hedef alınan kişiye yapılan kabadayılık olarak adlandırmakta mümkündür.
Mobbing Açıklamaları
Mobbing, kişi ya da grupların bireyi hedef alarak ona yönelik uyguladığı psikolojik şiddet uygulaması anlamına gelir.
Mobbingin uygulaması bir işçinin hedef alınarak, uzun bir süre ve belli aralıklarla sistematik biçimde tekrarlanan psikolojik baskıya uğratılmasıdır.
Mobbing, özel sektörde değil, kamuda alanında yaşanan olumsuz durum olarak adlandırılmaktadır. Memura mobbing, kamu personeline mobbing, bir çalışan üzerinde veya birden fazla çalışan üzerinde belirli bir süre boyunca sistemli bir şekilde yapılan yıldırma, kötü muamele olarak değerlendirilir.
Genellikle iş yerinde bulunduğu konum göreviyle üst görevde yer alan kişinin kendinde bulunan gücü, güçsüz gördüğü kişilere uyguladığı durumdur. Mobbingin son zamanlar da üzerinde tartışılan bir konu haline gelmesiyle birlikte, hukuk ve sosyoloji alanlarında üzerinde çalışmalar yapmakta.
Mobbingin en sık görüldüğü meslek grupları araştırmalar sonucunda; eğitim, sosyal hizmet ve sağlık alanlarında olduğu ortaya çıkartılmıştır. Özel sektör içerisinde de mobbinge maruz kalan birçok çalışan bulunmaktadır.
İşyerlerinde bulunan en aktif, yaratıcı yani başarılı olan insanlara karşı daha çok mobbing uygulandığı da araştırmalar sonunda gözlemlenmiştir.
Yazımın başında da değindiğim gibi temelinde rekabet duygusu yatan mobbing zaman içerisinde kıskançlığa dönüşerek, mobbingi uygulayan kişinin hedef aldığı çalışan işinden nefret edecek, hatta kendine yenik düşecek hale getiriline kadar devam eden eziyet sürecidir. İşinde bulunduğu üst konumdan ve kendinden daha başarılı olduğunu gözlemlediği alt konumda çalışana uygulanan mobbingin sebebi, çoğunlukla iş yerindeki pozisyonunu tehlike altında görmesinden kaynaklıdır.
Mobbingi uygulan kişiler genellikle antipatik ve korkaktır. Bu korkaklığın sebebi işini daha iyi yapabilen birinin yerine gelebilmesinden kaynaklıdır. Hep daha güçlü olma isteğini içten içe taşırlar ve en başta olma istekleri vardır. Mobbing uygulayan kişilerin iş hırsları bazen, karşısındakine hile ve iftara atma yoluna kadar ciddi boyutlara gelebilir. Hedef aldıkları kişiyi aşağılama, grup haline gelip dışlama, kendini kötü hissettirene kadar çabalama gösterirler.
Hukuki bir cezası olan Mobbingin;
Türk Ceza Kanunu’nun 105. maddesinde “Bir kimseyi cinsel amaçlı olarak taciz eden kişi hakkında mağdurun şikâyeti üzerine, üç aydan iki yıla kadar hapis cezasına veya adli para cezasına hükmolunur. Bu fiiller; hiyerarşi, hizmet veya eğitim/öğretim ilişkisinden kaynaklanan nüfuzu kötüye kullanılmak suretiyle ya da aynı işyerinde çalışmanın sağladığı kolaylıktan yararlanılarak işlendiği takdirde, yukarıdaki fıkraya göre verilecek ceza yarı oranında artırılır. Bu fiil nedeniyle mağdur; işi bırakmak, okuldan veya ailesinden ayrılmak zorunda kalmış ise verilecek ceza bir yıldan az olamaz.” ifadesine yer verilmiştir.
Mobbingin birçok türü vardır, bunlar;
- Sözlü veya yazılı tehditler iletişim bozma odaklı davranışlar sergileme.
- İletişim kurmama, grup halinde olarak hedefi görmezden gelme dışlama.
- Hedef alınan kişi hakkında konuşulması, asılsız söylentiler çıkarılması.
- Fiziksel zarar vermek adına hedef alınan kişiye ağır işler yaptırarak pes Kişiyi görmezden gelme veya yok sayma.
- Kişinin topluluk içerisine ikaz edilmesi.
- Çalışanın işten ayrılmasına yol açacak kadar işten soğutulması.
- Hedef alınan kişiye söz hakkı tanımama, konuşmalarını kesme hatta ciddiye almama.
- Çalışanın, işini tamamlamasına engeller koyma zorlaştırma işini geciktirmesini sağlama hatta farklı işler verme gibi davranışlar.
- Hedef alınan kişiyi rencide edecek sözler söylemek ve yaptığı işi beğenmeden sürekli eleştirmek.
- Kişinin motivasyonunu zedelemek.
- Hedef alınan kişiyi taciz etmeye kadar gelen insanlık dışı davranışlar da mobbing türleri içerisinde bulunmaktadır.
Mobbinge Uğrayan Kişinin Uğradığı Etkiler
Kişinin özgüvenini kaybetmesine yol açar. Mobbinge uğrayan kişi mesleğini yapmak istemez, başka işlerde paranoya yapabilirler. İş yerinde huzursuz ve mutsuz olurlar. Kişiler ilerleyen mobbing aşamalarında, panik atak, uykusuzluk, sürekli ağlama hali hatta kalp krizi geçirmeye kadar gidebilen rahatsızlıklarla karşılaşabilirler. Mobbinge uğrayan kişilerin her birinin psikolojik şiddete maruz kaldığını biliyoruz, bunun kişiler üzerinde etkisi de değişkendir. Bazı mağdurlar da stres altında çalıştığından iş performansının düşmesine sebep olabilir. Bu durumun sürekliliğinde kişinin sosyal hayatı da etkilenir. Kaygı ve strese dayalı psikolojik rahatsızlıklar yaşayabilirler.
Mobbinge uğrayan kişinin uğradığı daha ciddi etkiler ise;
Anksiyete, tansiyon bozukluğu gibi aşırı tedirginlik içeren durumlar, işe gitmek istememe, işten erken çıkma isteği, iştahsızlık, mide alkol ve ilaç kullanma gibi sorunlar görülmektedir.
Kişi 1 yıldan fazla süre mobbinge uğradığında, depresyon, panik atak, kalp krizi hatta intihara yatkınlık gibi çok ciddi durumlar yaşandığı gözlemlenmiştir.
Mobbinge maruz kalanların, psikolojik destek alarak kendini uzaklaştırmaması, özgüveninin gelişmesi, iş yerinde yapılan, konuşulan hiçbir şeye kulak asmaması gerekmektedir. Kısacası tamamen iradeli ve vurdumduymaz bir karakter sergilemeleri istenmektedir.
Bunun yanında yasal işlemlere başlaması ve sendikalara başvurması da bir diğer önerilerdendir. Psikolojik bir saldırı olduğu için psikolojik savunma yöntemleri geliştirilmelidir. Böylece kişiler iş hayatından uzaklaşmak zorunda kalmazlar.
Mobbinge maruz kalan kişilerin yasal işlemlere başvurmasını önerebiliriz. Böylece mobbing uygulayan zorbaların sayısı azalabilir. Sizde eğer mobbinge uğradığınızı düşünüyorsanız; CİMER(Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi), Anayasa Mahkemesi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Türkiye İnsan Hakları Kurumu, İl-İlçe İnsan Hakları Kurullarına şikayetlerinizi iletebilirsiniz.
