Borsa ve Dolar Arasındaki Ters Korelasyon Kırıldı mı?

Giriş

Borsa ile döviz kuru (özellikle dolar) arasındaki ilişki uzun yıllardır finansal piyasalarda tartışılan konuların başında gelir. Türkiye’de ve dünyada sıkça rastlanan bir durum olarak, genellikle borsa yükselirken dolar düşer, dolar yükselirken borsa düşer şeklinde bir ters korelasyondan bahsedilir. Ancak son yıllarda bu ilişkinin değişmeye başladığı ve borsayla doların aynı yönde hareket ettiği yönünde çeşitli yorumlar yapılmaktadır.

Bu makalede, "Borsa ve dolar arasındaki ters korelasyon gerçekten kırıldı mı?" sorusuna yanıt arayacak, bu ilişkinin geçmişine, nedenlerine ve günümüzde nasıl şekillendiğine detaylı şekilde göz atacağız.

1. Borsa ve Dolar Arasındaki Ters Korelasyon Nedir?

Borsa ve dolar arasındaki ters korelasyon, iki finansal varlığın birbirine zıt yönde hareket etmesi anlamına gelir. Yani borsa yükselirken dolar/TL’nin düşmesi, doların yükseldiğinde ise borsanın değer kaybetmesi beklenir.

Bu durumun temel sebepleri şunlardır:

Yerli ve yabancı yatırımcı davranışı: Yabancı yatırımcılar Türk varlıklarına yatırım yaptıklarında TL talebi artar, bu da doların düşmesine sebep olur. Aynı şekilde, borsadan çıkış yapıldığında dolar talebi artarak TL’nin değer kaybetmesine sebep olur.
Risk algısı: Yatırımcılar riskli durumlarda dövize yönelirken, riskin düştüğü zamanlarda borsaya yatırım yaparlar.
Makroekonomik göstergeler: Faiz oranları, enflasyon ve merkez bankası politikaları borsa ve döviz piyasaları üzerinde ters etkiler yaratabilir.

2. Tarihsel Süreçte Borsa-Dolar İlişkisi

Borsa ve dolar arasındaki ters korelasyon Türkiye’de yıllardır gözlemlenen bir olgudur. Ancak bazı dönemler vardır ki bu ilişki zayıflamış ya da tersine dönmüştür.

2000’li Yıllarda Türkiye’de Borsa ve Dolar İlişkisi

2000’li yıllarda Türkiye’de ekonomik büyüme ile birlikte yabancı sermaye girişi artmış, Borsa İstanbul yükselirken dolar/TL genellikle düşme eğiliminde olmuştur. Ancak 2008 Küresel Finans Krizi sırasında yatırımcıların güvenli liman olarak dolara yönelmesiyle döviz kuru artarken Borsa İstanbul’da sert düşüşler yaşanmıştır.

2013 Sonrası Dönem

2013 yılı ve sonrasında, ABD Merkez Bankası FED’in parasal sıkılaşmaya gitmesi ve Türkiye’de artan iç siyasi risklerle birlikte yabancı yatırımcıların borsadan çıkış yaptığı görülmüştür. Buna bağlı olarak dolar yükselirken borsa değer kaybetmiştir.

Son 5 Yıldaki Değişimler

Son yıllarda ise borsa ile dolar arasındaki ilişki daha karmaşık bir hal almıştır. 2022 ve 2023 yıllarında Türkiye’de yüksek enflasyon, faiz politikaları ve banka bilançolarının güçlenmesi gibi etkenler hem borsanın hem de doların aynı anda yükselmesine neden olmuştur.

3. Borsa ve Dolar Arasındaki Ters Korelasyon Kırıldı mı?

Son dönemde özellikle Borsa İstanbul'un rekor seviyelere ulaştığı, ancak dolar/TL'nin de artış eğiliminde olduğu gözlemlenmiştir. Bu durum, bazı ekonomistlere göre borsa ve dolar arasındaki ters korelasyonun zayıfladığına veya kırıldığına işaret etmektedir.

Bu sürece etki eden bazı faktörler şunlardır:

Makroekonomik Değişimler ve Risk Fiyatlaması

Türkiye’de yüksek enflasyon, nominal varlık fiyatlarında artışa neden olmaktadır. Bu durum hisse senetleri ve döviz kuru için aynı yönlü hareketlere yol açabilir.
Yabancı yatırımcıların son yıllarda borsada daha az yer almaları nedeniyle, kur üzerindeki etkileri azalmış ve iç piyasadaki bireysel yatırımcıların davranışları ön plana çıkmıştır.

Merkez Bankası Politikaları ve Faiz Dinamikleri

Düşük faiz politikaları, TL'nin değer kaybetmesine neden olurken, şirketlerin piyasa değerlemelerinde artış sağlamaktadır. Böylece hem borsa hem de dolar yükselebilmektedir.
Bankacılık sektörü bilançolarındaki genişlemeler ve bilanço enflasyonist etkisiyle, hisse fiyatları rekor seviyelere ulaşabilmektedir.

Küresel Ekonomik Koşullar

ABD ve Avrupa'daki resesyon beklentileri ve küresel enflasyon, yatırımcıları gelişmekte olan piyasalarla ilgilenmeye yöneltebilmektedir.
Altın, petrol ve diğer emtia fiyatlarındaki artışlar, hem yerel para birimlerini zayıflatabilir hem de borsaların yükselmesine neden olabilir.

Bu etkenler sonucunda, dolar ve borsa fiyatlarının artık aynı anda yükselebileceği, geleneksel ters korelasyonun belirli dönemlerde geçerliliğini kaybettiği görüşü hakim hale gelmiştir.

4. Gelecekte Borsa ve Dolar İlişkisi Nasıl Şekillenecek?

Borsa ve dolar arasındaki ilişkiyi etkileyen birçok değişken bulunmaktadır. Bu nedenle gelecekte de bu iki varlık arasındaki korelasyonun değişebileceği tahmin edilmektedir. İşte dikkate alınması gereken bazı senaryolar:

Senaryo 1: Ters Korelasyon Yeniden Güçlenebilir mi?

Türkiye’de risk algısının önemli ölçüde azalması durumunda yabancı yatırımcılar geri dönebilir.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, daha sıkı bir para politikası uygularsa, yüksek faiz ortamı TL’nin değer kazanmasını sağlayabilir ve böylece geleneksel ters korelasyon yeniden görülebilir.

Senaryo 2: Korelasyon Daha Fazla Zayıflayabilir mi?

Türkiye’de yüksek enflasyon kalıcı hale gelirse, geleneksel korelasyon tamamen bozulabilir.
Finansal piyasaların dinamikleri geçmişten bağımsız faktörlere göre şekillenmeye devam edebilir.

Senaryo 3: Yeni Bir Finansal Dönem mi Başladı?

Dijital varlıkların (kripto paralar gibi) finansal sisteme etkileri arttıkça, geleneksel piyasalar arasındaki korelasyonlar tamamen yeniden şekillenebilir.
Küresel piyasaların gelişmelerine ve ABD Merkez Bankası’nın (FED) politikalarına bağlı olarak Türk finansal piyasalarındaki ilişkiler daha değişken hale gelebilir.

Sonuç ve Öneriler

Borsa ve dolar arasındaki geleneksel ters korelasyonun tamamen ortadan kalkmadığı ancak zayıfladığı söylenebilir. Son yıllardaki ekonomik gelişmeler, borsa ve doların aynı anda yükselmesine zemin hazırlamıştır. Özellikle Türkiye’de yüksek enflasyon ve düşük reel faiz politikaları, yatırımcıların hem borsaya hem de dövize yönelmesine neden olmuştur.

Yatırımcılar İçin Öneriler

Piyasaları yakından takip ederek yatırım stratejilerini güncel makroekonomik koşullara göre belirlemelidirler.
Geleneksel finansal ilişkilerin her zaman geçerli olmayacağını göz önünde bulundurmalı ve çeşitlendirilmiş bir portföy oluşturmaya özen göstermelidirler.
Borsa ve döviz piyasalarında uzun vadeli trendleri merkez bankası politikaları, küresel gelişmeler ve iç piyasa dinamikleriyle birlikte değerlendirmeleri gerekmektedir.

Sizce borsa ve dolar arasındaki ters korelasyon tamamen kırıldı mı? Görüşlerinizi yorumlarda paylaşın! 💬📈